ભારત સરકારના સામાજિક ન્યાય અને સશક્તિકરણ મંત્રાલય હેઠળના વિકલાંગ વ્યક્તિઓના સશક્તિકરણ વિભાગ (DEPwD) દ્વારા વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓને શૈક્ષણિક અને આર્થિક સહાય પૂરી પાડવા માટે વિવિધ શિષ્યવૃત્તિ યોજનાઓ અમલમાં મૂકવામાં આવી છે. આ યોજનાઓનો મુખ્ય ઉદ્દેશ વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણમાં આગળ વધવા માટે પ્રોત્સાહન આપવાનો છે, જેથી તેઓ સ્વાવલંબન અને સશક્ત જીવન જીવી શકે.
🎯 યોજનાના મુખ્ય ઉદ્દેશો
- વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓને શૈક્ષણિક અને વ્યાવસાયિક ક્ષેત્રોમાં આગળ વધવા માટે આર્થિક સહાય પૂરી પાડવી.
- શિક્ષણમાં સમાનતા અને સમાવેશિતા સુનિશ્ચિત કરવી.
- વિકલાંગ વ્યક્તિઓના સશક્તિકરણ માટે શિક્ષણને સાધન બનાવવું.
🏆 ઉપલબ્ધ શિષ્યવૃત્તિ યોજનાઓ
1. પ્રી-મેટ્રિક શિષ્યવૃત્તિ યોજના
- લક્ષ્યગ્રૂપ: 1થી 10 ધોરણમાં અભ્યાસ કરતા વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓ.
- લાભો: શૈક્ષણિક ફી, હોસ્ટેલ ભથ્થું, પુસ્તકો અને સ્ટેશનરી માટે આર્થિક સહાય.
- અરજી પ્રક્રિયા: National Scholarship Portal મારફતે ઑનલાઇન અરજી.megsocialwelfare.gov.in+6Scholarships.gov.in+6Scholarships.gov.in+6
2. પોસ્ટ-મેટ્રિક શિષ્યવૃત્તિ યોજના
- લક્ષ્યગ્રૂપ: 11 ધોરણથી લઈને ઉચ્ચ શિક્ષણ (સ્નાતક, અનુસ્નાતક) સુધીના અભ્યાસ કરતા વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓ.
- લાભો: શૈક્ષણિક ફી, હોસ્ટેલ ભથ્થું, પુસ્તકો અને સ્ટેશનરી માટે આર્થિક સહાય.
- અરજી પ્રક્રિયા: National Scholarship Portal મારફતે ઑનલાઇન અરજી.
3. ટોપ ક્લાસ એજ્યુકેશન શિષ્યવૃત્તિ યોજના
- લક્ષ્યગ્રૂપ: અગ્રણી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં અભ્યાસ કરતા વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓ.
- લાભો: ટ્યુશન ફી, હોસ્ટેલ ભથ્થું, પુસ્તકો, સહાયક ઉપકરણો અને અન્ય શૈક્ષણિક ખર્ચ માટે આર્થિક સહાય.
- અરજી પ્રક્રિયા: National Scholarship Portal મારફતે ઑનલાઇન અરજી.Scholarship Status Check+3Scholarships.gov.in+3Scholarships.gov.in+3
4. નેશનલ ફેલોશિપ ફોર પર્સન્સ વિથ ડિસેબિલિટીઝ (NFPwD)
- લક્ષ્યગ્રૂપ: M.Phil અને Ph.D. અભ્યાસ કરતા વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓ.Department of Empowerment+3myScheme+3megsocialwelfare.gov.in+3
- લાભો: Junior Research Fellowship (JRF): ₹31,000 પ્રતિ મહિનો, Senior Research Fellowship (SRF): ₹35,500 પ્રતિ મહિનો, ઉપરાંત અન્ય ભથ્થાં.myScheme
- અરજી પ્રક્રિયા: UGC NFPwD પોર્ટલ મારફતે ઑનલાઇન અરજી.megsocialwelfare.gov.in+3myScheme+3myScheme+3
5. નેશનલ ઓવરસીઝ શિષ્યવૃત્તિ યોજના
- લક્ષ્યગ્રૂપ: વિદેશી યુનિવર્સિટીઓમાં Master’s અથવા Ph.D. અભ્યાસ કરવા ઇચ્છતા વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓ.
- લાભો: ટ્યુશન ફી, વીઝા ફી, હવાઈ મુસાફરી ખર્ચ, હોસ્ટેલ ભથ્થું અને અન્ય શૈક્ષણિક ખર્ચ માટે આર્થિક સહાય.
- અરજી પ્રક્રિયા: MyScheme પોર્ટલ મારફતે ઑનલાઇન અરજી.myScheme
✅ પાત્રતા માપદંડ
- અન્ય નાણાકીય સહાય ન લેતા હોવા જોઈએ.
- અરજીકર્તા ભારતનો નાગરિક હોવો જોઈએ.
- અન્ય શિષ્યવૃત્તિ અથવા ભથ્થાં ન લેતા હોવા જોઈએ.
📄 જરૂરી દસ્તાવેજો
- અરજીકર્તાની તાજેતરની પાસપોર્ટ સાઇઝ ફોટો.
- અકાદમિક પ્રમાણપત્રો અને માર્કશીટ્સ.
- અધ્યયન પ્રવેશ પત્ર.
- અંગવિકલાંગતા પ્રમાણપત્ર.
- આધાર કાર્ડ અને બેંક એકાઉન્ટ વિગતો.
📝 અરજી પ્રક્રિયા
- National Scholarship Portal પર નોંધણી કરો.megsocialwelfare.gov.in+4Scholarships.gov.in+4Scholarships.gov.in+4
- લોગિન કરીને યોગ્ય શિષ્યવૃત્તિ યોજના પસંદ કરો.
- અરજી ફોર્મ ભરો અને જરૂરી દસ્તાવેજો અપલોડ કરો.
- અરજી સબમિટ કરો અને રસીદ ડાઉનલોડ કરો.
📅 મહત્વપૂર્ણ તારીખો
- દર વર્ષે જૂન મહિનામાં અરજી પ્રક્રિયા શરૂ થાય છે.
- અરજીની છેલ્લી તારીખ અને અન્ય વિગતો માટે National Scholarship Portal ની મુલાકાત લો.
📞 સંપર્ક માહિતી
- મંત્રાલય: સામાજિક ન્યાય અને સશક્તિકરણ મંત્રાલય, ભારત સરકાર
- વેબસાઇટ: https://depwd.gov.in
નોંધ: અરજી પ્રક્રિયા અને અન્ય વિગતો માટે મંત્રાલયની અધિકૃત વેબસાઇટની મુલાકાત લેવી કે સંબંધિત અધિકારીઓનો સંપર્ક કરવો.